Wstęp

Przygotowując się kilka lat temu do zajęć z przedmiotu statystyka medyczna, ze zdumieniem odkryłem, że nie istnieje coś takiego jak polski podręcznik do statystyki medycznej powszechnie dostępny w księgarni, który mogę polecić swoim studentom. Byłem tym faktem tym bardziej zdziwiony, że wiedziałem już wtedy, co oznacza akronim EBM. W tamtym czasie, prawdę mówiąc, była tylko jedna książka ze statystyką medyczną w tytule – absolutnie moim zdaniem nienadająca się do polecenia jej komukolwiek, kto chciałby się nauczyć statystyki. Jest to książka tak beznadziejna, że nie wymienię nawet jej tytułu – tłumaczenie z języka angielskiego zresztą.

W trakcie zajęć odkryłem także, że studenci w ogromnej większości są przekonani, że przedmiot ten jest trudny i mają w związku z tym ogromną – graniczącą z pewnością – obawę, że nie są w stanie go opanować.

W moim przekonaniu żeby ten stan rzeczy zmienić, należy zademonstrować – teoretycznie oraz praktycznie – że statystyka nie jest wcale aż taka trudna. Teoretycznie oznaczałoby to, że część matematyczna powinna być zredukowana do absolutnego minimum, a praktycznie – że należy pokazać jak i czym, da się łatwo statystkę uprawiać, czyli liczyć. Przez czym oczywiście współcześnie należy rozumieć konkretny program komputerowy i niekoniecznie musi nim być arkusz kalkulacyjny.

Sposobem na lepsze zrozumienie statystyki nie może być zasypanie studenta wielopiętrowymi formułami matematycznymi (co dyskwalifikuje część podręczników), ale raczej zastąpienie formalnej ścisłości przykładami i odwołanie się do zdrowego rozsądku, który przecież jest istotą wielu procedur statystycznych, takich jak np. testy istotności.

Kierując się tym założeniem, całość teorii wyłożono w czterech pierwszych rozdziałach podręcznika. W pierwszym, jak to zwykle bywa, przedstawiono, czym jest statystyka, czym się zajmuje, oraz wyjaśniono podstawowe pojęcia, którymi statystyka się posługuje, takie jak populacja, próba czy pomiar. W rozdziale drugim przedstawiono metody opisu statystycznego. Rozdział trzeci przedstawia ideę wnioskowania statystycznego. Najbardziej obszerny rozdział czwarty opisuje metody analizy zależności.

Pozostałe rozdziały poświęcono praktyce. Rozdział piąty zawiera przykładowe analizy trzech badań ankietowych, a rozdział szósty opisuje, jak uprawiać statystykę z wykorzystaniem programu Jamovi.

Podręcznik został napisany dla studentów Wydziału Nauk o Zdrowiu Powiślańskiej Szkoły Wyższej, których uczę od kilku lat statystyki medycznej, ale mam nadzieję, że może być przydatny także dla studentów innych kierunków zwłaszcza kierunków medycznych.

Elektroniczne wersje podręcznika w formatach HTML, PDF oraz EPUB znajdują się pod adresem: hrpunio.github.io/SMI_Bookdown/wstęp.html. Wykorzystane w omawianych w książce przykładach zbiory danych można znaleźć pod adresem: github.com/hrpunio/SMBook.